Sceny zmian: teatr forum z celami zrównoważonego rozwoju (SDG)
Pobierz metody
Aby pobrać metody, kliknij tutaj.
Grupa docelowa
Liczba osób
Środowisko
Czas potrzebny
Materiały
• Prezentacja teorii (np. PowerPoint)
• Karty z SDG lub ich podsumowaniem
• Umowa o bezpiecznej przestrzeni (zob: Umowa grupowa)
Cel/zamierzenie
Celem ćwiczenia jest umożliwienie uczestnikom badania problemów i zagadnień społecznych i globalnych za pomocą metod teatru forum. Odgrywając konflikty i eksperymentując z interwencjami, uczą się wyobrażać sobie alternatywne rozwiązania i je ćwiczyć. Ćwiczenie zachęca do krytycznego myślenia, wspólnego rozwiązywania problemów, rozwijania empatii, opracowywania alternatywnych rozwiązań w odpowiedzi na realne wyzwania przedstawiane w scenkach teatralnych.
Instrukcje krok po kroku
Krok 1
Prezentacja teorii
15 min
• Krótkie wprowadzenie do celów zrównoważonego rozwoju (SDG): co to jest i dlaczego są one ważne?
• Przykład: SDG 16 (pokój, sprawiedliwość i silne instytucje): rdzenne społeczności w Kolumbii i dialog pokojowy.
• Wyjaśnij uczestnikom, że zajmą się takim SDG, który do nich przemawia, tworząc krótkie scenki za pomocą metod teatru forum.
• Pomoc wizualna: narysuj lub pokaż „krzywą teatru forum” (np. eskalacja konfliktu i transformacja).
Krok 2
Rozgrzewka
5 min
• Chodź swobodnie po sali
• Wyobraź sobie postać, która nie jest tobą (kiedy już ją sobie wyobrazisz, zatrzymaj się i podnieś rękę).
• Wybierz dla tej postaci liczbę wewnętrzną (1 = niepewny(a), bez wiary w siebie, 10 = bardzo pewny(a) siebie, bardzo bezpieczny(a)) i zewnętrzną (1 = w widoczny sposób niepewny(a), bez wiary w siebie, 10 = absolutnie pewny(a) siebie).
• Wchodź w interakcje z innymi jako ta postać (przywitaj się, przedstaw i pokaż swój „habitus” (zachowanie, postawa, sposób mówienia itd.).
• Na koniec zrzuć tę postać z siebie (wyjdź z roli).
Krok 3
Tworzenie scenek
25 min
Utwórzcie 3 grupy, z których każda przygotuje krótką scenkę bez happy endu. Grupy mają 20 minut na przygotowanie scenki jedno- lub dwuminutowej.
Wybierzcie jeden jasny temat z konfliktem; każdy ma odgrywać jakąś postać w stworzonej sytuacji.
Wybierzcie jeden cel zrównoważonego rozwoju (SDG), następnie grupy dostają po trzy słowa/pojęcia z poniższej listy, wokół których mają stworzyć scenkę.
• SDG 1 Koniec z ubóstwem: właściciel (domu, mieszkania), kapitalizm, samotny ojciec
• SDG 2 Zero głodu: Supermarket, marnowanie żywności, osoba ubiegająca się o azyl
• SDG 3 Dobre zdrowie i jakość życia: Fabryka, karetka, pracownik
• SDG 4 Dobra jakość edukacji: Prywatna szkoła, pochodzenie społeczno-ekonomiczne, uczeń(uczennica)/student(ka)
• SDG 5 Równość płci: kanał informacyjny, seksizm, osoba niebinarna
• SDG 6 Czysta woda i warunki sanitarne: Skażenie, prywatyzacja wody, dziewczynka
• SDG 7 Czysta i dostępna energia: Gaz, inflacja, pies
• SDG 8 Wzrost gospodarczy i godna praca: Fabryka włókiennicza, zamieszki, kierowniczka działu
• SDG 9 Innowacyjność, przemysł, infrastruktura: Inwestycje, ruch drogowy, pielęgniarka
• SDG 10 Mniej nierówności: Biurokracja, deportacja, osoba ukrywająca się
• SDG 11 Zrównoważone miasta i społeczności: Smog, korupcja, burmistrz
• SDG 12 Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja: Producent smartfonów, wzrost konsumpcji, nastolatki pracujące w kopalni
• SDG 13 Działania w dziedzinie klimatu: Rząd, energia z węgla, rodzina
• SDG 14 Życie pod wodą: Sieci trałowe, wymieranie gatunków, rybak
• SDG 15 Życie na lądzie: Las, bioróżnorodność, rdzenna społeczność
• SDG 16 Pokój, sprawiedliwość i silne instytucje: grupy rebeliantów, dyktator, uciekające rodzeństwo
• SDG 17 Partnerstwa na rzecz celów: Bomba atomowa, sankcje ekonomiczne, prezydent
Krok 4
Występ i interwencja
1-5 h
• Każda grupa po kolei wystawia swoją scenkę.
• Scenki są odgrywane ponownie; tym razem publiczność może zatrzymać przedstawienie i interweniować:
a) albo wchodząc na scenę, żeby zastąpić jedną z postaci, albo
b) zadając występującym pytania, zanim scenka będzie kontynuowana.
• Zasada: nie można wykorzystać pozycji najwyższej władzy ciemiężyciela do rozwiązania konfliktu.
• Tylko jedna interwencja w każdej grupie w każdej rundzie; uczestnicy na scenie nie wychodzą z roli, osoby wchodzące na scenę, by kogoś zastąpić, starają się zaproponować ulepszenia lub jakąś alternatywę.
• Interwnecja osoby prowadzącej: odlicz “3, 2, 1, akcja”, a następnie zapytaj: Co się wydaje nie tak na scenie? Jakie jest sekretne życzenie każdej postaci? Omów z publicznością i aktorami, jakie mieli odczucia co do tej interwencji i co ona zmieniła.
Krok 5
Podsumowanie
15 min
Poświęć czas na porządne podsumowanie tego doświadczenia, omówienie go w mniejszych grupach lub na „sesji plenarnej”, w zależności od liczby uczestników.
Wskazówki dla osoby prowadzącej szkolenie
• Zapoznaj się z literaturą na temat Teatru Uciśnionych; niezbędna jest tu bezpieczna moderacja interwencji.
• Jeśli masz mniej czasu, skup się na teorii i jednej lub dwóch rozgrzewkach, a następnie pozwól każdej grupie przygotować krótsze scenki lub scenki połączone (wspólne). W razie potrzeby ogranicz interwencje do jednej na każdą grupę.
Alternatywa
Możesz przeprowadzić to ćwiczenie na kilka różnych sposobów, w zależności od poziomu doświadczenia uczestników, wielkości grupy i czasu, którym dysponujecie. Np. część teoretyczną można zaprezentować w formie filmu lub slajdów cyfrowych zamiast na flipcharcie. refleksja na koniec może przyjąć formę grupowej dyskusji zamiast indywidualnych prac pisemnych.
Komentarz
Źródło
Opracowała i opisała w swojej pracy magisterskiej uczestniczka Ida Bürgermeister:
• Bürgermeister, I. (2025). Scenes of Change – An Action Research on the Application of Forum Theatre in ESD and Green Pedagogy. Hochschule für Agrar- und Umweltpädagogik
Important literature:
• United Nations. (2015). Transforming our World: The 2030 Agenda for Sustainable Development [Department of Economic and Social Affairs]. https://sdgs.un.org/publications/transforming-our-world-2030-agenda-sustainable-development-17981
• Freire, P. (1970). Pedagogy of the Oppressed. https://www.fachportal-paedagogik.de/literatur/vollanzeige.html?FId=3073910
• Boal, A. (2013). Übungen und Spiele für Schauspieler und Nicht-Schauspieler. Suhrkamp Verlag.
